De Dikke Man

Aflevering 1 van mijn Q&A rubriek in ZIN recycled, vanwege NRC bijlage vandaag over De Dikke Man:

Waarom mislukken mijn goede voornemens zo vaak, en dan vooral mijn pogingen om af te vallen? Ik volg alle adviezen, eet gezond en beweeg, maar val nauwelijks af en uiteindelijk komen de kilo’s er toch weer aan. 

Gewicht kwijtraken en niet terugkrijgen is een van de moeilijkste opgaven en meestal mislukt het. Sterker nog, het ‘jojo-effect’ bestaat echt, je kan na elke poging zwaarder eindigen.

Wie zelfhulpboekjes erop naslaat, ziet dat je een doel moet stellen. En een programma dat je naar dat doel voert, in hapklare brokken – vergeef me de uitdrukking. Dat werkt goed als het over projecten gaat die je kan afronden: een ingewikkelde klus op je werk of vakantiefoto’s op orde maken. Bij een doel als ‘afvallen’  werkt concrete doelen stellen niet – of averechts. Afvallen is echt een lange termijn project. Als je een concreet doel hebt – 15 kilo eraf –  voel je je tekortschieten zo lang je je doel nog niet hebt gehaald – jaren meestal. Het risico is dat je ongeduldig wordt en er de brui aan geeft. Of dat je juist extreem gaat lijnen, wat op termijn altijd mislukt. 

Als je een doel stelt, maak je een voorstelling van een aantrekkelijker versie van jezelf. Dat zorgt voor motivatie, om dingen te doen (afzien in de sportschool) en te laten (een portie tiramisù). Deze motivatie botst echter voortdurend met verleidingen op de korte termijn. Soms voel je je sterk, maar vroeg of laat ben je een keer moe, teleurgesteld, of verdrietig – en hou het ook dan maar eens vol. Je wilskracht is als een spier: hij kan sterker worden door training, maar hij kan niet altijd gespannen staan, en hij kan overtraind raken.

Verder leveren je voornemens geen snel resultaat op – zeker niet bij afvallen. De sportschool kost tijd, kost geld, levert spierpijn op, ze draaien er techno-herrie en na drie weken zie je nog niks op de weegschaal.  Afvallen is moeilijker dan stoppen met roken. Met roken kun je radicaal stoppen, met eten niet. Eten is niet alleen primaire levensbehoefte, lekker eten is ook een krachtige beloning.

Wat moet je dan wel doen? Vergeet de concrete doelen, verander je systeem – maak je leefstijl gezonder. Nu wordt het misschien verwarrend, want systeem of doel – een gezonde leefstijl kun je natuurlijk ook als een doel zien. Wat ik bedoel met systeem is een permanent doel. Verander je dagelijkse gewoontes en omstandigheden zo, dat het onvermijdelijke gevolg – uiteindelijk – een gezonder lijf is. En hopelijk, ook een slanker lijf. Doe dat op zo’n manier dat je het eindeloos kunt volhouden. Letterlijk, het moet een permanente gedragsverandering worden. Alle programma’s waarbij je tijdelijk je eetgewoontes of bewegingspatroon aanpast en die je na het bereiken van je doel weer loslaat, zijn tot mislukken gedoemd. Je lichaam past zich aan aan schaarste en zal zorgen dat je weer aankomt als de relatieve schaarste eindigt.

Dus, een dieet waarbij je bepaalde voedingsstoffen gedurende een bepaalde periode moet vermijden: niet aan beginnen. Een fitnessprogramma waarbij je in een paar maanden van overgewicht naar bikinimodel gaat: niet doen. Niet permanent vol te houden, dus geen goed systeem.

Wat is wel een goed systeem? Een half uur vroeger naar bed, een half uur eerder opstaan en dat halve uur nog voor het ontbijt besteden aan bewegen. Afhankelijk van je leeftijd, je conditie en het weer: een wandeling, een fietstochtje of een work-out, als je maar beweegt. Nog een voorbeeld: besluiten om niet vaker dan vier keer per jaar een dessert te eten. Sommige mensen eten principieel geen vlees. Jij zou kunnen besluiten dat je ‘uit principe’ geen desserts eet. Makkelijker vol te houden dan je denkt, vooral wanneer je er een katholiek principe van maakt. Tijdens de vastentijd, de veertigdagentijd die 46 dagen duurt, hoef je één dag per week niet te vasten. Dus als je jezelf hooguit eens per kwartaal een dessert toestaat, hoef je die ene keer dat je bij een michelinster eet, je pret niet te laten bederven. 

De bottomline: geen concrete doelen met betrekking tot de kilo’s, maar een gezondere leefwijze die je permanent kunt volhouden. Op termijn betaalt het zich uit.



Comments are closed.